Psychopata – kto to taki?

 

czym jest zaburzenie osobowości dyssocjalnej? kim jest psychopata? czy możemy spotkać psychopatę naszym codziennym życiu?

 

Psychopaci w Hollywood

Kiedy to piszę na Netflixie od paru dni puszczają nowy serial Davida Finchera („Siedem”, „Zodiak”) – „Mindhunter”. Głównymi bohaterami są agenci FBI, którzy przemierzają Stany Zjednoczone lat 70. i przeprowadzają wywiady z osadzonymi seryjnymi mordercami, starając się zrozumieć motywy ich bestialskich zachowań. Popularność podobnych produkcji mówi nam jedno – umysł zbrodniarza nadal fascynuje i przeraża ludzi.

Historia psychopatii

Za twórcę konstruktu psychopatii uważa się XVIII wiecznego lekarza, Philippa Pinela, jednego z twórców współczesnej psychiatrii. W swojej klasyfikacji chorób wyróżnił „manie sans délirie” (obłęd bez delirium), który odnosił się do osób uznanych za obłąkane, chociaż ich wszystkie funkcje intelektualne pozostawały nienaruszone. Na badania Pinela powoływał się J. C. Prichard, który wprowadził termin „obłędu moralnego”, który według niego charakteryzował się „chorobliwym wypaczeniem naturalnych odczuć, uczuć, skłonności, temperamentu, postawy moralnej i naturalnych odruchów, bez zauważalnych zaburzeń wiedzy czy zdolności rozumowania, a zwłaszcza bez obłąkańczych złudzeń i omamów”.

Psychopatia a Zaburzenie dyssocjalne

A teraz spójrzmy na kryteria diagnostyczne zaburzenia osobowości dyssocjalnej lub antyspołecznej, która bardzo często uważana jest za synonim terminu „psychopatia”, choć inni badacze uważają że psychopatia to dyssocjalna+narcystyczna. Nazwa zaburzenia odnosi się do nieprzestrzegania norm społecznych.
Według ICD-10 do zdiagnozowania tego zaburzenia wymagane jest spełnienie następujących kryteriów:

• Nieliczenie się z uczuciami innych
• Lekceważenie norm
• Niemożność utrzymania związków
• Niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji
• Niezdolność do przeżywania poczucia winy i uczenia się
• Skłonność do obwiniania innych

rywalizacja to pestka

W takim razie – gdzie podziewają się psychopaci, opisywani przez Roberta Hare’a? Bliżej niż może nam się wydawać. Cesare Lombrose wprowadził kategorię „przestępców ukrytych”, według której psychopaci mogą odnosić sukcesy również w innych niż kryminalne karierach. Brak empatii, umiejętność manipulowania, brak przywiązania do norm moralnych często stanowi atut w społeczeństwach, które wysoko cenią rywalizację.

Tekst: Kuba Krawczyk

 

źródła

Murphy, C., Vess, J. Subtypes of Psychopathy: Proposed Differences Between Narcissistic, Borderline, Sadistic, and Antisocial Psychopaths. Psychiatr Q 74, 11–29 (2003).
Hare, R. D., & Skucińska, A. (2021). Psychopaci są wśród nas. Znak Litera Nova.