Borderline- jak sobie radzić kiedy jesteś w ciąży

 

Borderline jak osoba z tym zaburzeniem przechodzi okres ciąży i co może zrobić jeśli spodziewa się dziecka i jest jej ciężko.

 

Ciąża a zaburzenie osobowości z pogranicza -borderline

 

—AUTORKA: Marta Łuńska

 

Ciąża u osób z BPD a szukanie wsparcia

 

Ciąża jest takim okresem w życiu, który może się wiązać z wyższą wrażliwością kobiety i jej większą podatnością psychologiczną na oddziaływania otoczenia. Dla kobiet z zaburzeniem osobowości borderline ten czas może być szczególnie trudny z uwagi na możliwe występowanie wzorców niestabilności i wrażliwości związanych ze strukturą osobowości (Wendland i in.,2014).

 

Rodzice z zaburzeniem borderline chętnie szukają pomocy

 

Na szczęście badania pokazują, że rodzice, z których przynajmniej jedno ma zaburzenie osobowości typu borderline, chętnie szukają psychologicznego wsparcia wśród specjalistów w postaci psychoterapeutów i/lub psychiatrów (Wendland i in.,2014).
Dla niektórych osób oczekiwanie dziecka może prowadzić do nawiązania kontaktu z osobami świadczącymi usługi w zakresie zdrowia psychicznego po raz pierwszy w życiu Wendland i in., (2014).
Pracownicy ambulatoryjnego oddziału zdrowia psychicznego dla rodziców i niemowląt Szpitala Salpêtrière w Paryżu, piszą, że nieco ponad połowa rodziców nie uzyskała żadnego rodzaju leczenia przed narodzinami dziecka.

 

Wkroczenie w nową rolę- rodzica

 

Okres okołoporodowy charakteryzuje się znacznymi zawirowaniami w życiu osobistym, partnerskim i społecznym (Stern, 1995). Chociaż rodzicielstwo jest ogólnie postrzegane jako okres rozwoju i jako okazja do pozytywnych zmian, kobiety z BPD, biorąc pod uwagę ich trudności natury psychologicznej, mogą doświadczać różnego rodzaju przeszkód w przejściu do roli rodzicielskiej.

Dane empiryczne na ten temat są bardzo ograniczone, a spora część dostępnej literatury opiera się na przypadkach klinicznych (czyli dotyczy grup osób, które np. korzystały ze wsparcia psychiatrów czy psychoterapeutów, pomijając przypadki osób, którzy z takiej pomocy nie korzystają).

 

Czas ciąży: radosny albo nie do zniesienia

 

Dla niektórych kobiet z zaburzeniem osobowości borderline okres ciąży może być odbierany jako szczęśliwy, idealizowany czas, z euforycznym uczuciem pełni i wszechmocy oraz kontroli nad nowym życiem (Le Nestour, 2004). W innych przypadkach fizyczne objawy ciąży mogą być bardzo intensywne i odczuwane jako nie do zniesienia lub odwrotnie, mogą być całkowicie zignorowane (Aidane i in., 2009).

 

Jesteś w ciąży? Korzystaj ze wsparcia!

 

Wizyty w miejscach opieki prenatalnej są często nieregularne. W rezultacie matka może być słabo przygotowana do narodzin. Ważne jest zatem, aby korzystać ze wsparcia podczas ciąży w sposób regularny oraz być w stałym kontakcie z lekarzem.

 

Problemy ciężarnych cierpiących z powodu borderline

 

Kobiety z zaburzeniem osobowości z pogranicza mogą również podlegać zaburzeniom nastroju w okresie okołoporodowym, w szczególności zaburzeniom o charakterze depresyjnym (Apter-Danon i Candilis Huisman, 2005).
Badania pokazują, że w okresie ciąży istnieje zwiększone ryzyko epizodów samouszkodzeń, zachowań samobójczych lub uzależnień (Newman i Stevenson, 2008).

 

Ciąża i borderline? konieczna terapia!

 

Dlatego tak ważne jest korzystanie z pomocy psychoterapeutycznej, zwłaszcza w tym okresie. Wsparcie psychologa/psychoterapeuty może być też potrzebne w okresie poporodowym.

 

Dziecko nie jest rozwiązaniem dla problemów

 

Raporty kliniczne pokazują, że chociaż ciąża i samo dziecko mogło być idealizowane w okresie prenatalnym, a kobieta może oczekiwać, że dziecko w pewien sposób „naprawi” różnego rodzaju braki w przeszłym i obecnym życiu swojej matki, po urodzeniu okazuje się, że nie jest ono zdolne do zaspokojenia tych potrzeb (Aidane i in., 2009).

Może się wydarzyć wręcz odwrotna sytuacja, mianowicie posiadanie własnego dziecka może zabrać matkę z powrotem do jej własnego dzieciństwa, odzwierciedlać własne dziecięce lęki i zależność (Le Nestour, 2004). To, co może się wydarzyć po narodzinach dziecka, jest tematem na oddzielny artykuł, jednak warto pamiętać o wsparciu psychologicznym podczas tak (często) stresującego okresu dla matki, jakim jest ciąża.

 

Opieka zdrowotna dla kobiet w ciąży z BPD i nie tylko

 

Stwierdzono, że u kobiet z zaburzeniem osobowości typu borderline w czasie ciąży występuje zwiększone ryzyko cukrzycy ciążowej, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, zapalenia błon płodowych, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, cięcia cesarskiego i przedwczesnego porodu (Pare-Miron i in. 2016).
Mogą odczuwać dyskomfort towarzyszący dotykowi, oceniać poród jako potencjalnie traumatyczne przeżycie czy prosić o wczesny poród (Blankley i in. 2015).

 

Stygmatyzacja Borderline

 

Łatka osoby z zaburzeniem osobowości borderline może niestety nieść dla niektórych osób negatywne konotacje, jako że ludzie nadal słabo rozumieją takie osoby. Niestety, takie nastawienie może mieć miejsce nawet wśród pracowników służby zdrowia.
Jednak, z drugiej strony, dla osób z trudnościami związanymi z zaburzeniem osobowości z pogranicza ważna może być diagnoza, gdyż otoczenie (rodzina, lekarze itd.) być może będą musieli uruchomić dodatkowe zasoby i wsparcie w czasie ciąży i po niej.

 

Mała ściąga dla ciężarnych kobiet z BPD i ich rodzin

 

Pamiętaj, że zawsze dobrze jest porozmawiać z lekarzem lub położną o tym, jak się czujesz. Poinformuj ich także, jeśli jest coś co niepokoi Cię w opiece, którą otrzymujesz.

 

Ryzyka dotyczące BPD i ciąży

 

Są pewne ryzykowne sytuacje, które mają większe ryzyko wystąpienia u kobiety w ciąży z BPD. Warto o tym wiedzieć wcześniej, aby móc się przygotować psychicznie, ale także konsultować takie sytuacje ze służbą zdrowia z wyprzedzeniem:

  • Cukrzyca ciążowa – stan, w którym podczas ciąży występuje podwyższony poziom glukozy we krwi.
  • Przedwczesne pęknięcie błony płodowej – występuje, gdy błona płodowa pęka przed porodem, zwykle przed 37 tygodniem ciąży.
  • Zapalenie błon płodowych – występuje przy ostrym zapaleniu łożyska; zwykle jest spowodowane infekcją bakteryjną.
  • Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – obejmuje zarówno zakrzepicę żył głębokich, jak i zatorowość płucną, które występują, gdy zakrzep krwi powstaje w żyle głębokiej.
  • Cesarskie cięcie – zabieg polegający na wydobyciu dziecka przez nacięcie wykonane w dolnej części brzucha zamiast porodu naturalnego.
  • Poród przedwczesny – odnosi się do dzieci urodzonych przed 37 tygodniem ciąży.
  • Zwiększony niepokój lub drażliwość – osoby z BPD cierpią na labilność emocjonalną i niepokój, które mogą być nasilone przez hormony ciążowe.
  • Depresja poporodowa – depresja doświadczana po narodzinach dziecka; należy ją różnicować z tzw. baby blues.

 

Jak się przygotować do ciąży kiedy mam diagnozę BPD?

 

Aby ciąża u osoby z BPD przebiegła pomyślnie, ważne jest planowanie i podejmowanie środków ostrożności tak wcześnie, jak to możliwe. Poniżej kroki, które można podjąć w tym kierunku:

  • Zwracaj uwagę na szybki przyrost masy ciała – przybieranie na wadze w czasie ciąży jest normalne, jednak szybki przyrost masy ciała w pierwszym trymestrze może być oznaką cukrzycy ciążowej, która jest spowodowana insulinoopornością. Kobiety, które są na lekach przeciwpsychotycznych (lub przyjmowały je w przeszłości) mogą być bardziej narażone na cukrzycę ciążową.
  • Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne w czasie ciąży – Ciąża niesie ze sobą przypływ hormonów, które mogą powodować zaburzenia nastroju. Dla kogoś, kto już boryka się z ekstremalnymi lub zmiennymi nastrojami lub uczuciami, hormony ciążowe mogą mieć jeszcze większy wpływ na samopoczucie. Nie wahaj się skorzystać ze wsparcia specjalistów.
  • Zwróć uwagę na leki, które przyjmujesz – Podczas gdy niektóre leki mogą być bezpieczne dla kobiet w ciąży, istnieją również takie, które mogą być szkodliwe dla płodu. Skonsultuj się z lekarzem, zapytaj jakie leki są bezpieczne.
  • Odstaw substancje mogące zaszkodzić ciąży – u osób z zaburzeniem osobowości typu borderline występuje większe prawdopodobieństwo nadużywania substancji, takich jak narkotyki lub alkohol. Jeśli masz z tym trudność, poinformuj swojego lekarza oraz psychoterapeutę, aby mogli Ci w tym pomóc.

Terapia Dialektyczno-Behawioralna (DBT) dla kobiet w ciąży

 

Praca terapeutyczna o charakterze dialektyczno-behawioralnym jest wspierająca i wrażliwa na wyjątkowe potrzeby kobiet w okresie okołoporodowym, uczy konkretnych umiejętności terapeutycznych ukierunkowanych na częste obszary trudności w tym wyjątkowym czasie.

 

Trening Umiejętności w ciąży

 

Trudności te obejmują zmiany biologiczne wpływające na regulację nastroju i tolerancję na frustrację, zmiany w relacjach międzyludzkich i sieciach wsparcia, a także wyzwanie związane z zaspokajaniem wielorakich potrzeb jednostki i członków rodziny. Praca w terapii dialektyczno-behawioralnej w okresie ciąży (i nie tylko) obejmowałaby następujące obszary:

 

Regulacja Emocji w ciąży

 

Regulowanie emocji w czasie ciąży jest pomocne w obliczu zmian hormonalnych, często deprywacji snu, różnego rodzaju dyskomfortu związanego z ciałem, czy napięć w relacji partnerskiej. Jeśli chodzi o umiejętności dotyczące efektywności interpersonalnej, to warto je ćwiczyć z uwagi na wspomniane już możliwe trudności w relacji partnerskiej, ale także innych relacjach w tak stresującym okresie, jakim może być czas ciąży.

 

Kryzysy w ciąży

 

Tolerowanie dolegliwości psychicznych opera się między innymi na identyfikowaniu zachowań, które nie służą Twojemu dobrostanowi, a pojawiają się w sytuacjach kryzysowych (krzyczenie, rzucanie przedmiotami, jedzenie, palenie czy obsesyjne sprzątanie itp.).

 

Uważność, mindfulness w ciąży

 

Jednak najważniejszym, bo związanym z efektywnością nauki wymienionych wyżej umiejętności, jest moduł uważności. Jest to także moduł, do którego wraca się często podczas terapii DBT, właśnie z uwagi na jego wagę.
Uważność i inne interwencje oparte na relacji ciało-umysł są skuteczne w zmniejszaniu stresu i poprawie ogólnego nastroju.

 

Ćwiczenie uważności w ciąży zmniejsza stres

 

O pozytywnych skutkach interwencji opartych na uważności podczas ciąży w celu zmniejszenia stresu i zaburzeń nastroju u kobiet można przeczytać w badaniu Vieten i Astin (2008). Autorki badały kobiety w drugim i trzecim trymestrze (od 12 do 30 tygodnia ciąży), które zgłaszały „problemy z nastrojem” podczas ciąży. Opracowano interwencję, aby szkolić kobiety w ciąży w uważnym macierzyństwie, obejmującą podejścia zarówno w zakresie uważności, jak i terapii akceptacji i zaangażowania (ACT). Badanie Vieten i Astin pokazało, że kobiety, które uczestniczyły w treningu uważności, miały znaczny spadek lęku i nastrojów depresyjnych w porównaniu z tymi, które nie otrzymały interwencji uważności.

 

Uważność może zapobiegać depresji

 

Stabilny i pozytywny nastrój podczas ciąży jest ważny dla zmniejszenia stresu, lęku i epizodów depresyjnych u matek. Co więcej, nastrój może mieć duży wpływ na następstwa ciąży zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Wdrażanie technik uważności może być bardzo pomocne w radzeniu sobie z wieloma (emocjonalnymi) wyzwaniami ciąży (Vieten i Astin, 2008). Uważność może być sposobem dla kobiet w ciąży na szukanie kontaktu między umysłem a ciałem. Chociaż interwencje oparte na uważności mogą być pomocne szczególnie w okresie ciąży, takie techniki mogą być także impulsem do zbadania i wdrożenia nowych umiejętności radzenia sobie ze stresem i zaburzeniami nastroju także po ciąży.

 

Ćwiczenia uważności, jezioro i kamień

 

Wyobraź sobie, że jesteś nad czystym, błękitnym jeziorem w piękny, słoneczny dzień. Jest to duże, przejrzyste jezioro. Słońce świeci, ogrzewając wodę promieniami. Następnie wyobraź sobie, że jesteś małym odłamkiem kamienia, płaskim i lekkim. Wyobraź sobie, że zostałaś delikatnie rzucona do jeziora, muskając taflę chłodnej, jasnej, błękitnej wody. I teraz bardzo powoli opadasz przez spokojną, czystą, błękitną wodę na gładkie, piaszczyste dno jeziora.

  • Zwróć uwagę na to, co widzisz, co czujesz, gdy spływasz w dół, być może w powolnych kręgach, płynąc w kierunku dna.
  • Kiedy dotrzesz do dna jeziora, skup swoją uwagę w sobie.
  • Zwróć uwagę na spokój jeziora; uświadom sobie spokój i ciszę w głębi.
  • Kiedy dotrzesz do centralnego miejsca w sobie, skup na nim swoją uwagę.
  • Kiedy będziesz gotowa, otwórz oczy, wróć do swojej rzeczywistości starając się zachować świadomość tego jasnego, centralnego miejsca, które jest w Tobie.

 

 

Wdychanie słowa „mądry” i wydychanie słowa „umysł”

 

Używanie oddechu może być pomocne w koncentrowaniu umysłu i ponownym połączeniu się z ciałem.

  • Znajdź wygodną pozycję siedzącą. Zamknij oczy lub pozostaw je otwarte, znajdując miejsce, na którym mógłby spocząć Twój wzrok.
  • Zacznij koncentrować się na oddechu.
  • Wdychając, powiedz cicho „mądry”; wydychając, powiedz „umysł”.
  • Skoncentruj całą swoją uwagę na słowie „mądry”, a następnie skup ją ponownie całkowicie na słowie „umysł”.
  • Kontynuuj, aż poczujesz, że osiadłeś w Mądrym Umyśle.
  • Skoncentruj się na oddechu i puść rozpraszające myśli i uczucia (Linehan, 2015).

 

 

Jeśli podobał Ci się ten artykuł to będziemy naprawdę bardzo wdzięczni jeśli polubisz nasze konta społecznościowe.

 

Bilbliografia:
Aidane, E., Wendland, J., Rabain, D., i Marie, P. (2009). Un suivi therapeutique atypique: Co constructions therapeutiques de la relation precoce d’une mere borderline et son bebe [An atypical therapeutic approach: Therapeutic co-constructions of the early relationship between a borderline mother and her infant]. Psychiatrie de l’Enfant, 52, 131–166.
Apter-Danon, G. i Candilis-Huisman, D. (2005). A challenge for perinatal psychiatry: Therapeutic management of maternal borderline personality disorder and their very young infants. Clinical Neuropsychiatry, 2(5), 302–314.
Blankley G, Galbally M, Snellen M et al (2015) Borderline Personality Disorder in the perinatal period: early infant and maternal outcomes. Australas Psychiatry 23(6): 688 92.
Le Nestour, A. (2004). Une intimite a creer: Psychotherapie d’une parentalite limite dans la periode perinatale [Creating intimacy: Psychotherapy of a borderline parenthood in the perinatal period]. Psychiatrie de l’Enfant, 47, 457–489.
Linehan, M. (2015). DBT skills training manual. 2nd Edition. Guilford Press: New York, New York.
Newman, L., i Stevenson, C. (2008). Issues in infant-parent psychotherapy for mothers with borderline personality disorder. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 13, 505–514. doi:10.1177/1359104508096766
Pare-Miron V, Czuzoj-Shulman N, Oddy L i in. (2016) Effect of borderline personality disorder on obstetrical and neonatal outcomes. Womens Health Issues 26(2): 190–5.
Stern, D. N. (1995). The motherhood constellation. New York, NY: Harper Collins
Vieten, C. i Astin, J. (2008). Effects of a mindfulness-based intervention during pregnancy on prenatal stress and mood: Results of a pilot study. Archives of Women’s Mental Health; 11(1): 67-74. 10.1007/s00737-008-0214-3. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18317710
Wendland, J., Brisson, J., Medeiros, M., Camon-Sénéchal, L., Aidane, E., David, M. i Rabain, D. (2014). Mothers with borderline personality disorder: Transition to parenthood, parent–infant interaction, and preventive/therapeutic approach. Clinical Psychology: Science and Practice, 21(2), 139.